“Анхны баяжмал- Первый концентрат” гэсэн монгол орос бичигтэй энэ зураг Эрдэнэт үйлдвэр төдийгүй Монголын зэс , Монгол орныг дэлхийд таниулсан гайхамшигтай түүхийн агшин ажээ. Одоогоос 43 жилийн тэртээ 1978 оны арванхоёрдугаар сарын 14-нд Эрдэнэт үйлдвэрийн жилдээ 4 сая тонн хүдэр боловсруулах хүчин чадалтай эхний ээлж ашиглалтад орж анхны баяжмалаа гаргаж эхэлсэн өдөр тохиож байна. Энэ бол Эрдэнэт үйлдвэрийн төрсөн өдөр ч гэж хэлж болно. Тэр цагаас хойш 43 жил өнгөрч, өнөөдөр Эрдэнэт үйлдвэр дэлхийд данстай томоохон үйлдвэр болсон билээ. Арванхоёрдугаар сарын 14-ний гэгээн өглөө ч тэнгэр хангайн ивээлээр өнгөрөгч намар хийгээд өвлийн эхэн сард ч ийм сайхан байсангүй. Байгаль дэлхий, тэнгэр хангай Эрдэнэт үйлдвэрийн төрсөн өдрийг байгалийн гайхалтай өнгө төрхөөр мялаахаа бас мартсангүй. Эдийн засаг, мөнгө санхүү талаас нь багахан тоог эргэцүүлэн харъя. Тус үйлдвэр 2021 оны арванхоёрдугаар сарын 1-ний байдлаар 1 их наяд 158 тэрбум төгрөгийг улс, орон нутгийн төсөвт төвлөрүүлжээ. Өнгөрсөн онтой харьцуулахад 150 гаруй тэрбум төгрөгөөр давсан үзүүлэлт аж. Засгийн газрын 211 дүгээр тогтоолыг хэрэгжүүлж айл өрхийн ус, цахилгаан, дулааны төлбөрт 828.5 тэрбум төгрөгийг Сангийн яамны тусгай дансанд байршуулжээ. Нийтдээ улс, орон нутгийн төсөвт 2 их наяд гаруй төгрөг төвлөрүүлж байна. Энэ тоо буюу 2 их наяд төгрөгийг 2021 оны улсын төсвийн орлого болох 11.7 их наяд төгрөгтэй харьцуулбал Эрдэнэт үйлдвэрийн хамт олон, Эрдэнэтийн уурхайчид улсын төсвийн зургаа хуваасны нэгээс илүү хувийг дангаараа үйлдвэрлэжээ. Эрдэнэтийн уурхайчид улсын төсвийн орлогын 1/6-ийг дангаараа бүрдүүлж, Монголын эдийн засгийг нуруун дээрээ даасан шиг дааж явна. Уурхайчиддаа төрсөн өдрийн мэнд хүргэе.