Ийм нэг буруу тогтолцоо “Эрдэнэт үйлдвэр”-т байдаг л даа. Бүр талуудын хооронд байгуулсан “Хамтын гэрээ”-ний хамгийн чухал заалтуудын нэг болдог гэх. Үйлдвэрчний хорооны талаас тавьдаг энэ тэргүүний чухал заалтын нэг нь “Ажилтан өндөр насны тэтгэвэртээ гарвал хүүгээ, охиноо ажилдаа оруулах эрхтэй” гэсэн энэ заалт 21 дүгээр зуунд үнэхээр хоцрогджээ. Социализмын үед даргын хүү дарга болдог, багшийн охин ээжийнхээ мэргэжлийг өвлөн багш болсон нь тухайн цаг үеийн хамгийн сайхан дүр зураг, үлгэр жишээ үйл явдал болж сонинд бичигдэн, зурагтаар гардаг байлаа.

Харин өнөө үед ийм дүр зураг ганц хоёрхон газарт “амь бөхтэй” оршин байна. Цагдаагийн хүү цагдаа болсон жишээ, үйл явдал хэдэн арваараа хөвөрдөг. Тайлбар нь тун энгийн. Аавынхаа мэргэжлийн өвлөн гурав дахь үеийн цагдаа болж байгаа нь тэр юм гэнэ. Хүү нь аавдаа, аав нь эцэгтээ, аав хүү хоёр “генерал өвөө”-д номхон зогсож байгаад рапорт өгөх гээд байгаа юм уу, хаашаа ч юм бэ. Нөгөө нь уурхайчин аавын хүү уурхайчин болдог бичигдээгүй ёс зөвхөн Эрдэнэтэд л бий. Аав нь үйлдвэрт насаараа ажилласан юм чинь ганц хүүгээ үйлдвэрт оруулна гээд эртнээс шийдсэн болохоор аавын хүүд ирээдүйгээ өөрөөр харах, хүсэл мөрөөдөлтэй байх энэ тэр бол хоёр, гурав магадгүй 99 дэх асуудал байдаг. Нэг сайхан 25 насан дээрээ яваа залуу аавынхаа тэтгэвэртээ гарахыг хүлээгээд “гэртээ өтөлж” 30 нас хүрсэн жишээг ч би мэднэ. “Аавыг гавьяаныхаа амралтанд суувал би үйлдвэрт орно. Тэр зуур гэртээ л юухан хээхэн хийж байна” хэмээн хээв нэг таахалзана. Гэтэл Эрдэнэт хотод гадаадад мэргэжил дүүргэсэн, 2-3 хэлтэй залуус үйлдвэрт ажилд ортол өдий. 2-3 хэл шаарддаг, мэргэжил нь таарсан ажлын байр тэр бүр олдохгүй.

Энэ жилийн хувьд талуудын хооронд байгуулах “Хамтын гэрээ”-нд үйлдвэрийн талаас “уурхайчны хүү уурхайчин байна” гэсэн заалтыг хасах санал гаргаж түүнийгээ  тусгаад авч. Гэтэл баасан гарагт болсон хэсэгчилсэн ажил хаялтыг зохион байгуулагчдын зарим нь "Хамтын гэрээ"-нд байсан хуучин заалтаа нэмж оруулахыг шаардаж байгаа гэнэ. 21 дүгээр зуун гараад 23 жил өнгөрөөд дэлхийн хөгжил дээд шатанд гараад сүүлдээ хиймэл оюун ухаан галактикийг нөмрөх гэж байгаа энэ үед “би өөрийнхөө оронд хүүгээ л оруулна. Би 30 жил эмч хийсэн. Миний охин эмч болоогүй нь хамаагүй. Би охиноо үйлдвэрт конвейрийн машинчаар л ажилд оруулна” гээд үзээд байх уу.

Албан байгууллагад 10 ширхэг 24 хуудастай дэвтэр, 1000 төгрөгийн үнэтэй 10 ширхэг үзгэн бал авахад тендэр зарладаг цаг үе ирчихээд байхад Ажлын байрны сонгон шалгаруулалтыг үгүйсгээд “уурхайчны хүү уурхайчин болно” гээд улайраад байгааг эрдэнэтчүүд үнэндээ хүлээн зөвшөөрөхгүй байгаа шүү.

Харин ч “Эрдэнэт үйлдвэр” төрийн өмчит үйлдвэрийн газар Ажлын байрны сонгон шалгаруулалтын зараа олон нийтэд мэдээллэдэг болсоор нэлээн хэдэн жил болсон. Түр ажлын байр гарсан ч “Erdenetmc.mn” вэб сайтаараа зарлаж байгаа. Одоо ганцхан тэрхүү “Хамтын гэрээ”-нд байгаа “Уурхайчны хүү уурхайчин болдог” дэлхийд байхгүй “монгол гайхамшиг”-аасаа салах цаг болжээ. Шинэ цагийн залуус үйлдвэрийн Үйлдвэрчний хороонд “Хамтын гэрээ”-ний энэ заалтаа өөрчил, ажлын байран дээр нээлттэй Сонгон шалгаруулалт явуул гээд жагсвал яах вэ. Олон нийт энэ асуудлаар хэлэлцүүлэг өрнүүлж, Эрдэнэт хотын насанд хүрсэн иргэдийн дунд санал асуулга явуулбал “Бид стратегийн чухал үйлдвэрт ажилладаг. Ийм эрх эдлэх илүү эрхтэй” гээд дахин ажил хаялт хийх үү.